ورؤری­لین قانالاری آدیناندیر. اوزوملرین هر سالخیمی قورخما دئنه بیر کوزه­جن. بللی دئییل، آغزی گؤیچک او کیم ایمیش (وَرجُوی) نی ورؤرییه آداخلایان آد ائله­ین او یاراماز.

وضعیت اقتصادی و معیشتی

اقتصاد روستای ورجوی اغلب بر پایه تولیدات کشاورزی و دامی و صنایع دستی (قالیبافی) استوار است و انگور ورجوی به دلیل بالا بودن کیفیت آن، زبان زد عام و خاص بوده و پس از تبدیل انگور به کشمش تیزآبی و گوگردی، این محصول و قالی ابریشم تولید شده در این روستا به کشورهای دیگر صادر می گردد که این امر در اقتصاد کشور نقش مهمی را ایفا می نماید. از دیگر محصولات کشاورزی گردو، بادام، زردآلو، آلوچه، سیب گندم، جو و ... را می توان نام برد. 

الف: باغداری

در اصطلاح مردم این روستا، باغ مطلقاً به تاکستان اطلاق می شود ولو سایر درختان میوه نیز در آن موجود باشد. اکثر مردم این روستا، دارای باغ در اصطلاح محلی ملخاوا (ملک آباد) نامیده می شوند و به تناسب توانایی مادی قطعات زمینی را به صورت تاکستان درآورده و در آن به فعالیت مشغولند. باغات انگور ورجوی یکی از معروفترین تاکستانهای کشور محسوب می گردد و همه ساله مقدار زیادی سبزه و کشمش محصول این باغات به خارج از کشور صادر می گردد و انگور ورجوی به علت عالی بودن کیفیت جنس در بازارهای خارجی از موقعیت بخصوص برخوردار می باشد.

مساحت تاکستانهای ورجوی در حدود 550 هکتار می باشد. متوسط محصول یک هکتار باغ در حدود 5 تا 10 تن انگور یا 5/2 تا 5/3 تن سبزه می باشد و بطور متوسط از سه کیلو انگور 1 کیلو کشمش یا سبزه به دست می آید. در تاکستانهای ورجوی انواع مختلف درخت انگور تربیت می شود و به طوری که گفته شد محصول بعضی از این تاکستانها جهت تهیه سبزه و انواع مختلف خشکبار، کشمش، فخری، گرمیان و تهیه شیره انگور مصرف می شود و بعضی انواع دیگر به صورت تر در فصول پاییز و حتی زمستان مصرف می گردد. از انگورهای معروف ورجوی می توان نمونه های زیر را نام برد.

انگور کشمش بیدانه سفید

انگور کشمش سفید یکی از بهترین نوع از انگورهای ورجوی است و قسمت عمده باغات ورجوی فقط مختص این نوع انگور می باشد. از این انگور محصولی به نام سبزه به دست می آید که علاوه بر مصرف داخلی به میزان زیاد به سایر کشورها صادر می گردد.

انگور کشمش بیدانه قرمز

انگور فوق الذکر تولیدش به میزان انگور بیدانه سفید نمی باشد. از این انگور بعد از خشکانیدن محصولی به نام کشمش به دست می آید که کلاً جنبه مصرف داخلی دارد.

انگور لعل بیدانه سیاه

این انگور همانطوری که از نامش معلوم می شود دانه هایش سیاه رنگ و شبیه دانه لعل می باشد و مصرف فصلی دارد.

انگور شانی (شاهانی)

انگور شانی یکی از انگورهای زودرس بوده و میزان تولیدش خیلی کم می باشد.

انگور شاهانی قزوین

میزان تولید این انگور نیز همانند انگور شانی بسیار کم می باشد و فقط جنبه­ی مصرف داخلی را دارد.

انگور سیاه

انگور سیاه دارای حبه های گرد به اندازه قندق می باشد. حبه های این انگور پرآب و دارای دانه های کم است. معمولاً در تهیه شیره­ی انگور مصرف بیشتر دارد.

انگور سیاه ملحی

انگور سیاه ملحی شبیه انگور سیاه معمولی است با این تفاوت حبه های آن کم آب و گوشت آلود می باشد. این انگور را خشک نموده و در فصل زمستان مانند آجیل مصرف می کنند.

انگور سیاه (جغ جغا)

یکی دیگر از انواع انگور سیاه به جغ جغا مشهور است که دارای دانه های بیشتر و پوست کلفت می باشد. این انور نیز در تهیه دوشاب (شیره انگور) به مصرف می رسد.

انگور سنجری

انگور سنجری دارای حبه های گرد و پوست کلفت، به رنگ سفید می باشد.

انگور صاحبی قرمز

انگور صاحبی قرمز همان طوری که از اسمش معلوم است دارای رنگ قرمز حبه های درشت با دانه های بزرگ و پوست نازک و پرآب می باشد. مصرف فصلی دارد و خشک نمی گردد.

انگور صاحبی سفید

انگور صاحبی سفید همان مشخصات انگور صاحبی قرمز را دارد فقط رنگ پوستش سفید می باشد.

انگور حسینی (ریش بابا) سفید

این انگور پرآب گوشت آلود و دارای حبه های درشت می باشد. حبه های این انگور دارای دانه بوده و طول حبه های آن در حدود 3 سانتی متر می باشد.

انگور حسینی قرمز

این انگور نیز دارای مشخصات انگور حسینی سفید بوده فقط از لحاظ رنگ با هم اختلاف دارند.

انگور پیکانی سیاه

حبه های این انگور دراز پرآب و خیلی خوشمزه و دارای پوستی کلفت می باشد. این انگور را اواخر فصل تابستان از درخت چیده و در منازل از سقف اطاق یا کوشک آویزان می کنند، به مرور تا زمستان پوست آن نازک می گردد و در شبهای زمستان به عنوان شب چره صرف می شود.

انگور رازقی (پیکانی سفید)

عیناً دارای همان خواص انگور پیکانی سیاه است با رنگ سفید.

تولاگوزی (تلوغی)

انگور تولاگوزی بیشتر در تهیه­ی شیره انگور مصرف دارد.

گرمیان (دست چین)

انگور گرمیان دارای حبه های درشت و شیره بیشتر می باشد. در تهیه­ی شیره­ی انگور مصرف دارد و به علاوه آن را با تیزاب خشک نموده و در فصل زمستان مصرف می کنند.

قزل اوزم (انگور طلا) یا انگور سرخ

قزل ازوم دارای حبه های درشت و رنگ پوست آن طلائی است به همین جهت به انگور طلا مشهور است. این انگور را به صورت آونگ آویزان می کنند و در فصل زمستان مورد استفاده قرار می گیرد.

انگور خلیلی قرمز و سفید

انگور خلیلی قرمز و سفید از انگورهای زودرس بوده و به عنوان نوبر انگور عرضه می گردد.

غوره شیرین (سبز، قرمز، ابلق)

انگور غوره شیرین به طوری که از اسمش معلوم است دارای غوره شیرین می باشد. به همین جهت انگور به غوره شیرین مشهور شده است و دارای خاصیت طبی می باشد و به مقدار خیلی کم تولید می گردد و در سه رنگ سبز، قرمز و ابلق می باشد.

انگور فخری

انگور فخری دارای حبه های درشت و گوشت آلود و دارای قند بیشتر می باشد. این انگور را خشک کرده و توأم با بادام یا گردو و در فصل زمستان مصرف می کنند.

انگور عسگری

این انگور دارای پوست نازک و پرآب و به رنگ سبز می باشد.

انگور هلالی (ملاغی)

یکی دیگر از انواع انگورهای موجود در تاکستانهای ورجوی هلالی نام دارد. دارای شکل و قیافه زیبا می باشد و مشهور است که با این انگور حضرت رضا (ع) را مسموم نمودند.

ب: باغات سردرختی

منظور از باغات سردرختی قطعه زمینی است که مختص کشت و پرورش انواع درختان میوه می باشد که در اصطلاح محلی این باغات را باغچه می نامند. انواع درختان از قبیل بادام، زردآلو، شفتالو، هلو، گردو، آلبالو، توت، گلابی، به، گوجه، و سایر درختان به مقدار خیلی زیادی در این روستا پرورش داده می شود. مقدار زیادی از تولیدات این درختان به صورت تازه و تر مورد مصرف اهالی شهرستان های مجاور قرار می گیرد و بعضی را نیز پس از خشک نمودن ضمن تأمین مصرف داخلی به سایر شهر، و استانهای دیگر کشور صادر می نمایند. در زیر انواع مختلف چند نوع از این گونه درختان شرح داده می شود.

 1- بادام

در روستای ورجوی درخت بادام را گاهی به طور متفرقه و گاهی در قطعه زمین هایی به طور مجتمع که در اصطلاح محلی به نام «باداملیق» نامیده می شود، می کارند. انواع و اقسام بادام به شرح زیر می باشد:

بادام سنگ

این بادام دارای پوستی بسیار سفت می باشد به همین جهت به نام بادام سنگ مشهور شده است.

فرخ بادام (یا بادام کاغذی)

این بادام برخلاف بادام سنگ دارای پوست بسیار نازک و شبیه کاغذ می باشد.

پسته بادام

این بادام با پوست نرم و به اندازه­ی پسته می باشد و به همین جهت به نام پسته بادام نامیده شده است.

شفتالو بادام

این بادام نیز دارای پوستی سفت و ضخیم و به شکل هسته شفتالو می باشد.

آجی بادام (بادام تلخ)

این نوع بادام دارای پوست سفت و مغز تلخ می باشد و مصرف داروئی دارد.

2- آلوچه

در سردرختهای ورجوی انواع و اقسام درخت آلوچه پرورش داده می شود. نمونه هایی از این میوه ها به شرح زیر است.

ساری آلوچه (گوجه زرد)

این نوع آلوچه پس از خشک شدن مورد مصرف قرار می گیرد.

گوجه سلطان

دارای رنگ سبز علاوه بر مصرف تازه بیشتر پس از خشک نمودن مورد مصرف دارد.

شلیل آلوچه

شکل ظاهری این آلوچه شبیه شلیل می باشد ضمن مصرف فصلی جهت خشک کردن مورد استفاده قرار می گیرد.

آلو آلوچه

شکل ظاهری این نوع آلوچه شبیه آلو می باشد و بسیار آبدار و مصرف فصلی دارد.

آلوچه سرخ

شکل ظاهری این نوع آلوچه به رنگ سرخ و پس از خشک نمودن مورد مصرف قرار می گیرد.

چماق آلوچه سی (آلوچه چماق)

دانه های این آلوچه بسیار درشت می باشد به همین مناسبت به نام آلوچه چماق نامیده می شود. بیشتر پس از خشک نمودن مصرف می گردد.

آته ممد آلوچه سی

این آلوچه پس از خشک کردن مصرف می شود.

جبک آلوچه سی

این آلوچه خشک نمی گردد و مصرف فصلی دارد.

اوجی بیز آلوچه

این نوع آلوچه به صورت سبز (چغاله) مصرف می شود.

زی آلوچه

این آلوچه به طوری که از اسمش پیداست بسیار ترش می باشد. در اصطلاح محلی درخت این آلوچه را مادر آلوچه می نامند، زیرا اکثر درختان آلوچه فوق الذکر از پیوند زدن به این درخت به دست می آید.

آلوچه سرخ

برگ و چغاله (چاغاله) این آلوچه به رنگ سرخ می باشد  بیشتر برای لواشک مورد استفاده قرار می گیرد.

3- زردآلو

انواع و اقسام زرد آلو به شرح زیر می باشد:

1- آجی اریک (زردآلو تلخ) 2- ایست اریک 3- شیرین اریک 4- قربان اریک 5- گواریک 6- غوره شیرین اریک 7- زردآلو نورس.

بعضی از اقسام میوه جات فوق به صورت تر و در فصل میوه مصرف می شوند بعضی دیگر پس از خشک نمودن (با اصول علمی و بهداشتی) به خارج صادر می گردد.

ج: صیفی کاری

یکی دیگر از فعالیت های عمده کشاورزان روستا کاشت انواع محصولات صیفی در باغات سردرختی و در اراضی آبی اطراف روستا می باشد کاشت انواع مختلف محصولات صیفی از قبیل گوجه فرنگی، بادمجان و انواع سبزیجات و غیره در ورجوی می باشد.

طریقه ایجاد باغات انگور

به طوری که قبلاً نیز شرح داده شد یکی از اشتغالات مهم اهالی ورجوی مخصوصاً در سابق فعالیت در امور کشاورزی می باشد. مردم این روستا بیشتر در امور مربوط به زراعت و دامداری و در ایجاد باغات سردرختی و احداث تاکستانها جهت تولید میوه و خشکبار فعالیت چشم گیری داشته و دارند. لذا در ایجاد باغات سردرختی و تاکستانها مهارت خاصی پیدا کرده اند. با توجه به اهمیت مسأله شرح مختصری در مورد طریقه ایجاد و نگهداری باغات انگور داده می شود.

جهت احداث تاکستان در مرحله اول زمین را از لحاظ نوع خاک بررسی می کنند و پس از اطمینان از مناسب بودن خاک زمین را با ریسمان به قطعات مستطیل شکل و ردیف هم تقسیم می کنند (طول این مستطیل­ها معمــولاً یین 15 تا 30 متر و عرض آنها بین 5/2 تا 3 متر مــی باشد) سپس در امتــداد طول این مستطیل ها گودال هایی بــه عمــق 5/1 تا 2 متــر می کنند خاک ها را جمله به اطراف ریخته و پشته تقریباً 45 درجه ای درست می نمایند.

گودالهای متشابه توسط خطوط فرعی به هم متصل گشته و پشته تا محل برخورد با یکی از خطوط اصلی بزرگ ممتد می گردند، از طرف دیگر گودال را به نحوی می سازند که پشته و گودال به صورت شانه دندانه های یکی داخل در دیگری گردد. قلمه های مو را در فصل پاییز یا بهار در صفوف منظم و به فاصله معینی از همدیگر در داخل این گودالها می کارند تا به تدریج قلمه ها رشد پیدا کرده و بزرگ شوند شاخه های بزرگ شده مو را بر روی پشته ای که در عرض این مدت به تدریج آماده شده می خوابانند. در اصطلاح محلی به این گودال ها و ضمائمش (قانا) می گویند. ابتدای قانا را «قاش» وسط قانا را «میانگی»، از وسط به بالا را «اوره» و ته قانا را «گه وه که» می نامند. 

معمولاً بوته های جدید انگور پس از چهار سال کاشت انگور می دهد.

طرز نگاهداری باغات انگور

جهت نگهداری تاکستانها و تولید انگور بیشتر هر یک از باغداران موظفند همه ساله عملیات مشروحه زیر را انجام دهند.

معمولاً قبل از شروع فصل زمستان و سرما تنه و شاخه های مو را در زیر خاک قرار می دهند تا از این طریق از سرمازدگی محفوظ بمانند پس از اتمام فصل زمستان و آغاز بهار پس از گذشت پنج الی هفت روز از عید نوروز باغات انگور آبیاری می کنند و در اصطلاح محلی این آبیاری را «کش سووی» می نامند درنتیجه این آبیاری زمین نرم و آماده برای انجام مراحل بعدی می گردد.

هرس نمودن

هرس نمودن درختان مو معمولاً در نیمه اول فروردین شروع می گردد. این عمل معمولاً توسط افراد متخصص و باتجربه و با دقت بسیار انجام می گیرد. در غیر این صورت افراد ناشی و ناوارد با بریدن شاخه های باردار مو ضرر جبران ناپذیری به صاحبان باغ می زنند. در اثر هرس کردن درختان مو میزان محصول به اندازه­ی قابل توجه بالا می رود.

بیل کاری

عملیات بیل کاری معمولاً از اواسط اردیبهشت ماه شروع می گردد. طرز کار بدین قرار می باشد اول دور ریشه مو را با برداشتن خاکها باز می کنند و در محل به این عمل «قره بوغاز» می نامند. بعد یک دو شاخه «دیلچه» به درخت می زنند تا از پشته فاصله پیدا کند تا بتوان زیر آن را صاف نمود از داخل گودال یا (قانا) خاک را برمی بردارند و به اوره می گذارند تا پشته مجدداً درست بشود. بعد از این عملیات دیلچه را برمی دارند و درخت مو را روی پشته می خوابانند و با یک قلاب چوبی درخت مو را روی پشته محکم می کنند تا در اثر بادهای احتمالی از روی پشته کنده نشود.

پس از آنکه درختان مو روئیده و شروع به رشد کردن می کنند و به این عمل در اصطلاح محلی «دسته گل» کردن می گویند. پس از گذشت یک هفته از این عمل کار «شوسه میاز» کردن شروع می گردد. منظور از شوسه میاز بریدن شاخه های اضافی می باشد تا از این طریق از مصرف نیروی درخت در رویانیدن شاخه های اضافی جلوگیری گردد. پس از پایان این عملیات درآوردن علف های هرز زیر درختان مو آغاز می گردد. جمع آوری علف های هرز معمولاً در ماههای خرداد و تیر ادامه دارد.

آبیاری

معمولاً باغات انگور را بطور مرتب سه مرحله آب می دهند.

1- «خاک آب» در اوایل تابستان کلیه باغات انگور را آبیاری می کنند در اصطلاح محلی این مرحله از آبیاری را خاک آب می نامند.

2- «آرتق سو» (آب اضافه) معمولاً اواخر تیرماه مجدداً آبیاری به عمل می آید که آرتق سو نامیده می شود.

3- «پی آب» (پر آب) سومین مرحله آبیاری در شهریور ماه به عمل می آید و در اصطلاح محلی نام این مرحله آبیاری را «پی آب» می نامند.

شیره نم

در بعضی از سالها که باغداران مصادف با کم آبی گشته و از لحاظ تهیه آب در مضیقه می باشند. در مردادماه باغات را بیل کاری می کنند تا از این طریق جبران کم آبی گردد. این عمل را در اصطلاح محلی «شیره نم» می نامند. 

زمان برداشت محصول

زمان برداشت محصول معمولاً از اواخر شهریور ماه شروع می گردد بدین ترتیب که در اواخر شهریور ماه چیدن انگور فخری و از اوایل مهرماه انگور بی دانه جهت تهیه کشمش و سبزه آغاز می گردد. معمولاً کشمش از انگور بی دانه قرمز که تهیه­ی سبزه از آن امکان پذیر نیست تهیه می گردد.

تهیه سبزه

جهت تهیه­ی سبزه معمولاً از محلولی به نام تیزآب استفاده می کنند. این محلول کمک موثر در خشکانیدن به موقع انگور می نماید. طرز تهیه تیزاب به شرح زیر می باشد:

ابتدا سنگ قلیا را خرد کرده و در ظرف های سفالی که به نام «تغار» نامیده می شود می ریزند. برای هر تغار حدود دو آبگردان (آبگردان وسیله ایست شکل ملاقه بزرگ که توسط آن مایعات را از ظرفی به ظرف دیگر منتقل می کنند) آهک می زنند تا مواد اضافه محلول سنگ قلیا در تغارها ته نشین گردد. لازم به یادآوری است که پس از آنکه آهک به محلول سنگ قلیا اضافه گردید محلول موجود در تغارها را به اندازه کافی به هم می زنند و بعد از گذشت چندین ساعت مواد اضافی ته نشین گشته و مایع شفاف در تغارها می مانند. در این موقع چندین سطل از این محلول را برداشته و در تغار دیگری که خالی است می ریزند. این محلول را تیزاب (تازه آب) می گویند. سپس به همان اندازه که از تغار برداشته شده مجدداً آب اضافه کرده و محلول موجود در تغار را دوباره بهم می زنند، پس از ته نشین شدن مجدداً چندین سطل از این محلول را برداشته و در تغار دیگری می ریزند و این محلول را در اصطلاح محلی «سراب» می گویند و بالاخره باقی مانده محلول را «پس آب» می گویند. جهت تهیه­ی محلول تیزآب دو سطل از تازه آب، چهار سطل تیزآب و چهار سطل از پس آب را در ظرف آهنی که به نام «پاطیل» نامیده می شود و قبلاً در چای مخصوصی به نام «سبزه اوجاقی» تعبیه شده ریخته و می جوشانند. هنگام یکه تیزاب به جوش آمد انگور که قبلاً در سبدهای آهنی پر کرده و آماده نموده اند در داخل پاطیل جوشان فرو می برند و پس از چند ثاینه بیرون می آورند. اگرپوست انگورها ترک بخورد (یعنی باصطلاح محلی ببرد) تیزآب آماده است و تهیه­ی سبزه شروع می گردد. در غیر این صورت یک سطل دیگر تازه آب باید بر محلول موجود در پاطیل اضافه کنند. سبدهای آهنی پر از انگور را پس از خارج نمودن از پاطیل جهت خشک نمودن به ورزن حمل می کنند. لازم به یادآوری است که در سال ای اخیر به جای محلول سنگ قلیا از یک ماده دیگر شیمیایی به نام سودا استفاده می گردد.

تهیه سبزه کالیفرنی

سبزه کالیفرنی یکی از اقلام عمده خشکبار صادراتی می باشد که همه ساله به مقدار قابل ملاحظه ای تولید و به کشورهای خارج از جمله کشورهای اروپایی و حوزه خلیج فارس و هندوستان صادر می گردد.

معمولاً سبزه کالیفرنی را به دو طریق با استفاده از دود گوگرد و بدون استفاده از دود گوگرد به شرح زیر تهیه می کنند.

الف: تهیه سبزه بدون استفاده از دود گوگرد

برای تهیه سبزه کالیفرنی بدون استفاده از دود گوگرد پس از آنکه انگور را آونگ نمودند آنها را در سبد یا زنبیل های آهنی گذاشته و در محلول جوشان تیزآب فرو می برند. پس از حدود هفت یا هشت ثانیه سبد را از داخل محلول درآورده و آن را در محل سرپوشیده ای که در اصطلاح محلی به آن «بارانداز» می گویند از سقف آویزان می کنند تا در مدت ده الی بیست روز خشک شود. پس از تمیز کردن و جدا نمودن خوشه ها آنها را به انبارها، یا بکار خانجات سبزه پاک کنی جهت بسته بندی حمل می کنند.

ب: تهیه سبزه کالیفرنی با استفاده از دود گوگرد

برای تهیه­ی سبزه کالیفرنی با استفاده از دود گوگرد پس از آنکه سبدهای حاوی انگور را از داخل محلول تیزآب درآوردند آنها را در طبق های چوبی به دودخانه حمل می کنند. طبق ها حدود 8 ساعت در دودخانه نگهداری شده و آن آونگ ها را در باراندازها آویزان می کنند تا خشک شده و جهت بسته بندی آماده گردد.

تهیه شیره­ی انگور

پس از جمع کــــردن سبــزه و کشمش یکی از کارهای دیگری که در اغلب باغات توسط باغداران انجام می گیرد تهیه شیره انگور یا به اصطلاح محلی «دوشاب» می باشد.

معمولاً دوشاب از انگورهایی که از آن در تهیه کشمش و سبزه استفاده نمی شود (مانند انگور سیاه و دسته چین) و باقی مانده از انگورهایی که امکان تهیه شیره از آنها مقدور نمی باشد و بالاخره انگورهایی که هنگام تهیه سبزه هنوز نارس بوده، تهیه می گردد. برای تهیه­ی دوشاب معمولاً انگور را به مدت دو روز در یک محوطه نگاهداری می کنند تا پوست انگور کاملاً نرم و پس از دو روز انگور کیسه­ی مخصوصی که در اصطلاح محلی به ان «شیره تورباسی» گفته می شود می ریزند و کیسه را در مخزن مخصوصی که جهت این کار از سالها پیش آمده است (و هر سال در صورت لزوم تعمیر می شود) قرار می دهند. مساحت این مکان یا مخزن در حدود 4 مترمربع بوده و از سطح زمین حدود یک متر ارتفاع دارد و سطح آن کاملاً صاف و معمولاً از سیمان ساخته شده است. این مکان را در اصطلاح محلی «چرز» می نامند. کیسه یا توبره پر از انگور را در چرز قرار داده و به وسیله پا و لگد کردن له می کنند. آب انگور به وسیله­ی ناودانی که در وسط چرز قرار دارد به تغارهای گلی منتقل می گردد. آب انگور در این موقع کمی ترش و ناصاف می باشد. برای اینکه آب انگور صاف و ترشی آن از بین برود خاک مخصوصی را که در اصطلاح محلی «دوشاب تورباغی» می نامند به آن اضافه می کنند (حدود 2 کیلو برای هر تغار) پس از مدتی که آب انگور صاف گردید آنرا در تشت های بزرگ ریخته و حرارت می دهند تا جوش آمده و آبش تبخیر گردد. معمولاً مواظبت می گردد تا قبل از جوش آمدن کسی دست نزند زیرا می گویند ممکن است ناپاک باشد. پس از جوش آمدن مرتب با کفگیر بهم می زنند و کفش را جمع می کنند تا کاملاً تبخیر گردد در حالی که محتوی تشت حالت کش را پیدا کند دوشاب آماده استفاده می باشد.

باغداران ورجوی انواع و اقسام شیره انگور از قبیل شیره انگور با به و شیر و غیره تهیه می کنند. لازم به یادآوری است که رنگ شیره انگور سفید روشن تر و رنگ شیره سایر انگورها کمی تیره می باشد.

ورزن (محل خشک کردن انگور)

محل مخصوصی که در آنجا انگور را خشک می کنند در اصطلاح محلی «ورزن» گفته می شود و آن عبارت از محوطه ایست صاف و باز که هیچ گونه درختی در اطراف آن کاشته نشده و کاملاً آفتاب گیر می باشد و وسعت این محل بستگی دارد به وسعت باغ. این محل را جهت تابش آفتاب رو به جنوب می سازند. ضلع جنوبی آن همسطح با باغ و هرچه به طرف شمال برویم ارتفاع آن بیشتر می گردد و گاهی اختلاف ارتفاع ضلع جنوبی با شمالی حدود 2 متر می رسد. بدین ترتیب سطحی با شیب بسیار تند به دست می آید که به همه نقاط آن آفتاب می تابد.

سطح خارجی ورزن را قبل از استفاده با کاهگل صاف می کنند تا انگورها با خاک آلوده نشود. اخیراً برخی از باغداران سطح ورزن را سمنت می کشند تا کاملاً صاف و تمیز باشد.

دوشاب (شیره انگور)

دوشاب
 دوشاب یکی از مواد غذایی است که بیشتر در آذربایجان آنرا تهیه میکنند .تهیه دوشاب کار سخت و دشواری است و مراحل گوناگونی دارد میدانید برای به دست آوردن یک پیاله دوشاب چقدر باید زحمت کشید.امروزه با وجود کارامل دیگر نمیتوان هر دوشابی را اصل نامید در خرید دوشاب باید دقت کرد که دوشاب خریداری شده کارامل نباشد ویا ازشیره انگور سیاه تهیه نشده باشدبهترین دوشاب: دوشابی است که از شیره انگور کشمشی تهیه شده باشدو رنگ دوشاب شفاف باشد نه مثل قیر سیاه رنگ

مراحل تهیه دوشاب وانواع آن:

 انگور ها را پس از اینکه چیده شد در مکان های خاصی که در زبان آذری به آن (کرزkaraz )گفته میشودله کرده و آب انگور را گرفته و درظرف مخصوصی که از جنس سفال است ودر زبان آذری به آن (تاغار)ودر فارسی به آن کرشک گفته میشود ریخته وسپس جهت خنثی کردن اسیدیته انگور و تصفیه آب انگورنوعی خاک  آهکی به نام (دوشاب توپراقی) به آب انگور اضافه کرده  وخوبب بهم  زده تا کف کند و  تقریبابه مدت12 ساعت آب انگور به همان حا ل باقی میماند وسپس کف  آنرا گرفته وآب انگور صاف شده را درظرف دیگری ریخته و گل  ته تاغار را جوشانده واز صافی رد کرده تا آب انگور صافی بدست آیدسپس آب انگور را از صافی گذرانده و روی اجاق های بزرگی که به نام شیره اجاقی معروف است در تشت های بزرگ مسی میپزند و آنقدر آب انگور میجوشد تا اینکه به حالت شهد در بیاید  سپس از روی آتش برداشته وپس از سرد شدن در ظرفها ریخته و در بیرون از یخچال  نگهداری میکنیم.

 انواع دوشاب 

 1-دوشاب کدو 2- دوشاب شیر 3-دوشاب بادمجان 4- دوشاب به 5- دوشاب سیب و ...